نظام حاکم در خلقت و شریعت، بین خالق و مخلوق، وبین معبود و عبد، نظام ولایی است؛ البته در هر کدام به تناسب مقتضیات آن عالم: در خلقت به امر «کن فیکون»، و در شریعت به امر باید و نباید. وچنین است که همه ی خوب ها و خوبان الهی اولاً امیرالمؤمنین هستند؛ چون اصلاً معنی ولایت همین است: "اُولی به نفس" بودن؛ برتر و نزدیکتر از خود او به او بودن.
اینکه خدای متعال می فرماید: "النبی اولی بالمؤمنین من أنفسهم"؛ (احزاب: ۶)، در مورد همه ی مؤمنین؛ یعنی: همه ی انبیا و اولیا هم در طول تاریخ صادق است؛ یعنی: وجود مقدس رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم از خود آنان به خودشان نزدیک تر است، اولویت دارد، برتر است.
و به تصریح خود آن حضرت، ولایت ایشان همان ولایت الهی، و ولایت امیرالمؤمنین همان ولایت ایشان است: و «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» (تفسیر فرات: ۱۳۰)؛ تاکید اکید بر همین معناست: من بر هرکسی ولایت دارم، این علی است که ولایت دارد؛ و چنین است که ولایت امیرالمؤمنین، ولایت الهیه است که اُولی به همه ی خوب ها وخوبان است. و اهل معرفت ومعنا کسانی هستند که این حقیقت را یافته اند که امیر المومنین، علی است؛ یعنی: بالاتر از مرتبه ایشان مرتبه ای نیست؛ مگر سرور او رسول الله که اعلی از ایشان است. و اهل معنا کسی است که مقید به ادب این معنا شده و به عنایت امیر علیه السلام و تولیت او، مولای آن مولا گردیده است.
